Polyamide (tên thương mại: nylon) là một loại sợi hóa học được làm từ dầu mỏ. Polyamide được đưa vào rất nhiều trong đời sống hiện nay. Hãy cùng May Hợp Phát tìm hiểu xem polyamide là gì và chúng được ứng dụng vào những lĩnh vực nào trong đời sống hằng ngày của chúng ta trong bài viết dưới đây.
Polyamide là gì?
Polyamide là một loại polyme có các đơn vị lặp lại được liên kết bởi cách liên kết amin. Đây là một chất nhân tạo có nguồn gốc từ dầu mỏ như polyester.
Tuy nhiên, các thành phần hóa học bên trong khác nhau, do đó, mặc dù polyamide là một loại polyme tương tự polyester thì chúng cũng có những đặc điểm riêng.
Polyamide có sẵn ở hai dạng: tự nhiên và tổng hợp. Polyamide tổng hợp được sử dụng để sản xuất hàng dệt nylon và polyamide, nhưng polyamide tự nhiên có thể được tìm thấy trong len, lụa và các vật liệu vải sản xuất protein khác.
Polyamide được sử dụng ngày nay chủ yếu là polyamide tổng hợp có nguồn gốc từ hóa chất và dầu mỏ.
Vải polyamide là gì?
Vải polyamide là thuật ngữ chung được dùng để chỉ nhiều loại vải dệt được sản xuất từ chuỗi monome polyamide.
Những loại vải polyamide được hình thành từ các phân tử carbon, tuy nhiên chúng hoàn toàn là chất liệu tổng hợp được làm bởi con người, vì thế mà chúng có đặc điểm khác với các loại vải bán tổng hợp hoặc vải tự nhiên.
Nhựa polyamide là gì?
Nhựa polyamide được gọi tắt là nhựa PA. Nhựa polyamide này có tên đầy đủ là PolyAmide – Nylon PA6 – PA66.
PA, thường được gọi là nylon, có ưu điểm lớn nhất là chống mài mòn, bền, nhẹ và kháng hóa chất. Hơn nữa, nó có khả năng chịu nhiệt độ thấp, dễ gia công, có độ bóng cao, không độc hại.
Hạt nhựa PA là sản phẩm nhựa nguyên sinh nổi tiếng và được sử dụng phổ biến trên thị trường. Chúng hoạt động tốt, rất cứng ở nhiệt độ thấp và có độ cứng bề mặt cao. Chỉ số sốc cơ học thấp và khả năng chống ăn mòn cao.
Nguồn gốc xuất xứ và lịch sử phát triển của polyamide
Polyamide, thường được gọi là Nylon, được phát minh bởi DuPont Corporation vào giữa những năm 1930 để thay thế cho lụa.
Polyamide lần đầu tiên được ra mắt tại Hội chợ Thế giới New York vào năm 1939 với tên gọi “Nuron”, sau đó được đổi thành “Nilon”, và sau đó được thay thế bằng “Nylon” để mọi người có thể phát âm từ này một cách chính xác.
Trong Thế chiến thứ hai, vải Polyamide thường được sử dụng để sản xuất những thứ như ô dù.
Khi chiến tranh kết thúc, tình trạng khan hiếm vải cũng khiến nhiều người sản xuất hàng may mặc từ vải nylon tái chế. Ứng dụng của chất liệu polyamide trong quần áo đã trở nên phổ biến kể từ đó.
Tuy nhiên, cuối cùng người ta phát hiện ra rằng nylon nguyên chất không thực sự thích hợp để sử dụng trong ngành dệt may vì nó dễ cháy khi gặp nhiệt độ cao.
Tuy nhiên, khi kết hợp với các vật liệu khác, nylon sẽ giúp các loại vải có độ đàn hồi và mềm mại.
Polyamide hiện nay thường được pha trộn với các vật liệu khác như polyester, bông và len. Vải polyamide ban đầu được sử dụng trong quần áo vào năm 1940. Những sản phẩm đầu tiên được làm bằng vải polyamide là tất
Quy trình sản xuất của polyamide
Polyamide thường được tạo ra bằng cách kết hợp hai monome là axit adipic với 1,6-diaminohexane.
Một khi hai monome này phản ứng với nhau, chúng tạo thành nước như một sản phẩm phụ của mỗi liên kết chuỗi polyme. Liên kết này của hai monome được gọi là phản ứng trùng hợp.
Điều này tạo ra một muối nylon sau đó được đun nóng để làm bay hơi nước. Quá trình gia nhiệt này được thực hiện bên trong nồi hấp ở 280C và 18 Bar.
Sau quá trình polyme hóa, các chất phụ gia và chất màu khác nhau được thêm vào. Các chất phụ gia này có thể thay đổi các tính chất vật lý của polyme.
Sau khi các chất phụ gia được thêm vào, nylon polyamide nóng chảy được dùng qua các lỗ để tạo thành các sợi nylon dài. Những sợi này sẽ được cho vào một bể nước để sợi nguội và đông cứng lại.
Sau đó, chúng được cắt thành các hạt có chiều dài từ 3 đến 4 mm. Những hạt này sau đó được đóng gói và vận chuyển đến các nhà máy chế biến, nơi chúng được nấu chảy lại và chuyển qua khuôn để tạo ra sợi polyamide để dệt vải.
Đặc tính của polyamide
Polyamide được làm từ các loại hóa chất và dầu thô, vì thế mà chúng có các đặc tính như:
- Dễ cháy do được làm từ dầu mỏ
- Trọng lượng nhẹ
- Mềm, đàn hồi nhưng độ thoáng khí kém
- Có độ bóng nhất định
Ưu nhược điểm của polyamide
Polyamide là một dạng sợi polyme vì thế mà chúng có các ưu điểm như chống thấm nước. Vải polyamide có tính thẩm mỹ cao, ít nhăn và dễ nhuộm, khó phai màu.
Tuy nhiên chúng lại có nhược điểm là bạc màu nếu như được tiếp xúc trực tiếp và lâu dưới ánh nắng. Do được làm từ dầu nên chất liệu này rất dễ cháy và đặc biệt không có khả năng phân hủy sinh học dẫn đến khi bị thải ra, chúng sẽ làm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Ưu điểm của vải polyamide
– Không thấm nước: Do có khả năng chống thấm nên chúng thường mang đến các đặc tính kháng khuẩn tuyệt vời, ngăn ngừa nấm mốc và mang lại cho người dùng cảm giác dễ chịu. Do đó, chúng thường được sử dụng trong sản xuất quần đi biển, đồ bơi,… Tuy nhiên, vì chúng không thấm nước nên khả năng thấm hút mồ hôi không cao.
– Tính thẩm mỹ cao: Vải Polyamide có bề mặt nhẵn và bóng, giúp tăng thêm tính thẩm mỹ cho các vật dụng làm từ Polyamide. Do đó, Polyamide được ứng dụng rất nhiều trong đời sống hằng ngày từ thời trang may mặc đến nội thất.
– Lên màu nhuộm chuẩn: Polyamide, giống như vải Rayon, có thể dễ dàng hấp thụ nhiều màu sắc khác nhau để nâng cao tính thẩm mỹ và phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng. Polyamide tuy dễ bay màu nhưng không bị phai màu như các chất liệu khác.
– Ít nhăn: Đây là một trong những ưu điểm nổi bật của vải Polyamide. Bởi vì loại vải này có khả năng co giãn tuyệt vời, các sản phẩm được tạo ra từ nó sẽ nhanh chóng trở lại trạng thái ban đầu khi bị kéo căng, do đó kéo dài tuổi thọ của sản phẩm.
Nhược điểm của polyamide
– Khả năng chịu nhiệt kém: nếu giặt hoặc sấy khô ở 150 độ C trong 5 giờ, quần áo, trang phục làm từ polyamide sẽ bị vàng và mất độ bền, chỗ vải có chỉ khâu sẽ bị co rút lại. Để tránh làm hỏng vải, hãy bảo quản và vệ sinh chúng cẩn thận.
– Khả năng cản sáng kém: Nhược điểm đáng kể nhất của polyamide là khả năng chống nắng kém. Vải sẽ bị vàng sau khi tiếp xúc lâu với ánh sáng mặt trời, và độ bền của nó sẽ giảm đi. Vì thế mà loại vải này ít khi được sử dụng làm lớp bên ngoài.
– Không có khả năng phân hủy: Polyamide làm từ dầu mỏ vì thế chúng không có khả năng phân hủy sinh học, nếu như có thì thời gian phân hủy rất lâu có khi đền hàng trăm, hàng nghìn năm. Do đó đây là một loại chất liệu gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Phân loại các polyamide
Polyamide được chia làm polyamide 12, 6, 11. Ngoài ra, còn có polyamide 66, 42. Tuy nhiên trong bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu về polyamide 12, 6, 11 và cùng tìm hiểu xem polyamide nylon là gì.
Polyamide 12
Polyamide 12 là một polymer có công thức [(CH₂) CNH]. Chúng được tạo ra từ các Monome-Aminolauric hoặc Laurolactam mà mỗi loại có 12 carbons, do đó có tên “Polyamide 12”.
Loại polyamide này thường được sử dụng để làm màng bọc thực phẩm hay các loại màng dược phẩm. Chúng có khả năng chống thấm nước tương đối cao.
Polyamide 6
Polyamide 6 là là một phát minh được phát triển nhằm tạo ra chất có những đặc tính của nylon 66 nhưng không vi phạm bằng sáng chế.
Polyamide 6 rất dai và có độ bền cao. Quá trình sản xuất loại polyamide này còn được gọi là polyme hóa mở vòng.
Polyamide nylon
Polyamide nylon đều chỉ các loại polyamide nói chung vì nylon là tên thương mại của polyamide.
Polyamide 11
Polyamide 11 đã tăng khả năng chống thay đổi kích thước do hấp thụ độ ẩm. Điều này một phần là do nồng độ amit thấp hơn. Cần phải lưu ý rằng so với các loại polyamide khác thì polyamide 11 thường có các đặc tính cơ học ít mong muốn hơn.
Ứng dụng của polyamide
Polyamide có rất nhiều ứng dụng trong đời sống. Ví dụ như trong thời trang, chúng được dùng để sản xuất áo mưa, tất chân, quần áo thể thao nhờ vào ưu điểm dai, bền, chống thấm nước.
Bên cạnh đó, polyamide còn được sử dụng trong một số lĩnh vực như linh kiện phụ tùng, lưới đánh bắt cá, hải sản,…
Polyamide trong lĩnh vực thời trang
– Dùng làm áo mưa: Mặc dù có khả năng chống nắng kém, nhưng độ mềm dẻo và khả năng chống thấm nước của loại vải này khiến nó trở thành loại vải lý tưởng để sản xuất áo mưa hoặc áo khoác chống thấm.
Các nhà sản xuất thường xuyên kết hợp loại vải Polyamide này với các chất liệu thoáng khí và chống nắng khác để bù đắp cho điểm yếu của loại vải này.
– Sản xuất tất chân: Polyamide được dùng để tạo ra những chiếc quần tất siêu mỏng, có độ bền cao và định hình được đôi chân cho phái nữ.
– Quần áo thể thao: Polyamide là loại vải có tính đàn hồi rất lý tưởng cho quần tập yoga hoặc quần áo thể thao. Có chất liệu vải polyme dễ giặt và phơi khô, giữ được phom dáng và màu sắc mà không bị co hoặc giãn, và có khả năng chống nhăn.
Hơn nữa, các nhà sản xuất đồ thể thao thường pha trộn với polyester để cải thiện độ thoáng khí và khả năng chống thấm nước.
Polyamide trong các lĩnh vực khác
– Linh kiện, phụ kiện xe: Polyamide 66 thường được dùng để sản xuất các linh kiện, phụ kiện xe như giảm xóc máy, ống lót, vòng bi, bánh xe,… nhờ có đặc tính hiệu suất tuyệt vời.
– Tiện ích công cộng: Polyamide 12 thường được dùng để sản xuất các loại ống dùng cho các tiện ích công cộng, thậm chí là ở trên máy bay, trực thăng.
– Giấy: Polyamide 6/ 66-3 được sử dụng rất nhiều trong quy trình sản xuất giấy tự nhiên.
– Lưới đánh cá: Nhờ độ dai, bền mà polyamide được ứng dụng làm lưới đánh cá, giúp các loại lưới đánh cá có thể chịu được sức nặng lớn.
Cách bảo quản polyamide
Giặt tay thay vì giặt máy là cách tốt nhất để bảo quản và vệ sinh các sản phẩm thời trang làm từ polyamide. Chỉ vò hoặc chà bóp nhẹ trong quá trình rửa.
Không vò quá mạnh vì điều này sẽ khiến quần áo bị nhàu nát và không còn phẳng nữa. Nên vắt bằng tay sau khi giặt hơn là dùng máy.
Khi giặt quần áo, hãy sử dụng chất tẩy rửa nhẹ nhàng và trung tính. Để giữ chất lượng vải, tránh sử dụng các chất tẩy rửa mạnh có tính kiềm hoặc có độ pH cao.
Sau khi giặt xong, treo những món đồ bằng vải Polyamide lên móc để khô tự nhiên. Nên phơi quần áo ở những vị trí mát mẻ, có bóng râm. Không phơi dưới ánh nắng trực tiếp vì sẽ làm vải bị vàng, chảy hoặc co rút, ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
Bảo quản những trang phục làm từ 100% Polyamide ở những nơi thoáng mát là một trong những cách hữu ích nhất để kéo dài tuổi thọ của sản phẩm.
Trên đây là những thông tin giúp bạn đọc giải đáp được câu hỏi “polyamide là gì” và hiểu thêm về một trong những loại chất liệu có tình ứng dụng cao.
Nếu như bạn đang và sắp mua các sản phẩm làm từ polyamide thì hãy lưu ý về cách sử dụng cũng như bảo quản được chia sẻ bên trên nhé!
